Με πηγές από τις οποίες προέχρεται το παρόν αρχειακό υλικό, (κυρίως φωτοεικαστικά στοιχεία, δηλαδή, γκραβούρες και καρτ ποστάλ), το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη και το Αρχείο Ελληνικών Γραμμάτων, οι εκδόσεις Μένανδρος γνωστές στο κοινό για τις πολύ σημαντικές και μουσειακές εκδόσεις τους, ανάμεσα στις οποίες πολλές ξεχωρίζουν ως μνημειώδεις, πραγματοποίησαν μια άξιόλογη έκθεση ενός μικρού λευκώματος στην "επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα".

Πρόκειται για το ημερολόγιο του 2023, που αφιερώνεται στο πάντα επίκαιρο και ευαίσθητο θέμα που "καίει" διαχρονικά τον Ελληνισμό αλλά και ολόκληρο τον πνευματικό κόσμο σε κάθε γωνιά της Γης./

Την καλαίσθητη και πολυτελή έκδοση προλογίζει με ένα άρθρο της η κ. Ντέμπορα Λεβιθοπούλου, υπεύθυνη του Αρχείου Ελληνικών Γραμμάτων, ενώ μια εξαιρετική συνοπτική μελέτη για την επιστροφή των Γλυπτών υπογράφει η διαπρεπής αρχαιολόγος Έλενα Κόρκα, επίτιμος διευθύντρια του Ιστορικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Οι γκραβούρες που κοσμούν το ημερολόγιο - λεύκωμα είναι εκτός από εικαστικά αριστουργήματα και σημαντικά ιστορικά ντοκουμέντα γιατί μας δείχνουν ξεκάθαρα πώς ήταν ο βράχος της Ακρόπολης και ο Παρθενώνας και οι Αρχειότητες της Αθήνας σε διάφορες φάσεις της Ιστορίας (έκρηξη Μοροζίνη, λεηλασία Έλγιν, κ.ά.). Η ανταπόκριση του κοινού έδειξε περίτρανα, ότι η επιστροφή των γλυπτών δεν είναι διακαής πόθος απλά, αλλά πρώτιστη εθνική απαίτηση όσο μένει "αθεράπευτη" από τους αρμοδίους, κατ' άλλους υπαιτίους, τόσο γιγαντώνει.

Τα ελλήνια γλυπτά

Ντέμπορα Λεβιθοπούλου
Δημοσιογράφος-Δημοσιολόγος

Όταν πρωτοδιάβασα το ποίημα «Η κατάρα της Αθηνάς», του μεγάλου φιλέλληνα ποιητή Λόρδου Βύρωνα, και μάλιστα σε μια ζώσα αυθεντική του μορφή και έκφραση «μεταφρασθέν μεν πεζή εκ του αγγλικού υπό Γ. Πολίτου» έκδοσις Κορομηλά «Αθήνησιν 1968», ένιωσα όλα εκείνα τα συναισθήματα που συνοδεύουν μια σπουδαία ανακάλυψη. Νόμισα ότι βρήκα όχι απλά έναν σπάνιο λογοτεχνικό θησαυρό αλλά ένα τρομερό μυστικό υπερόπλο! Ένα αήττητο όπλο στον δίκαιο αγώνα της πατρίδας μας -αν ποτέ υπήρξε ειλικρινά κάτι τέτοιο- για την διεκδίκηση των ελλήνιων μαρμάρων ή, ορθότερα, των ελλήνιων γλυπτών του Παρθενώνα, που κατέχει έως σήμερα, επί δύο και πλέον αιώνες η Βρετανία.

Ήταν φυσικό, λοιπόν, να με καταλάβει αυτό το απερίγραπτο συναίσθημα, διαβάζοντας «Την κατάρα της Αθηνάς», ότι τάχα ανακάλυψα ένα ποίημα-δριμύ «κατηγορώ», μία ακαταμάχητη επιχειρηματολογία, κρυμμένη, χαμένη, ξεχασμένη και ό,τι άλλο μπορεί να χαρακτηρίζει ένα τόσο «άσημο» -αδικαιολόγητα «άσημο»- κείμενο ενός τόσο διάσημου ποιητή για ένα τόσο σημαντικό, οικουμενικού ενδιαφέροντος θέμα.

«Η κατάρα της Αθηνάς» ήταν και παραμένει το λαμπρότερο, το σπουδαιότερο, το πλέον σπαρακτικό και ταυτόχρονα μεγαλειώδες ξέσπασμα της πιο δίκαιης οργής και διαμαρτυρίας για την αισχρή και ιερόσυλη λεηλασία των ελλήνιων γλυπτών του Παρθένωνα από τον βέβηλο αρχαιοκάπηλο, κατά τα άλλα Άγγλο «ευγενή», Τόμας Μπρους, έβδομο κόμη του Έλγιν. Ούτε στον προφορικό ούτε στον γραπτό λόγο -όπου δεν έλειψαν κατά καιρούς αξιοσημείωτες έως εξαίσια διατυπωμένες εκκλήσεις ή διαμαρτυρίες- δεν υπάρχει κάτι συγκρίσιμο με το μεγαλειώδες αριστούργημα του Λόρδου Βύρωνα «Η κατάρα της Αθηνάς».

Το ποίημα αυτό, αρχικά, στην εποχή του (17 Μαρτίου 1811) χαρακτηρίστηκε ως λίβελλος και έργο εμπάθειας του ποιητή εναντίον της ίδιας του της χώρας. Και ήταν απολύτως αναμενόμενη αυτή η «γραμμή άμυνας» από ενεχομένους και ανεχομένους, ηθικούς και φυσικούς αυτουργούς στο έγκλημα, στην αίσχιστη αυτή πράξη λεηλασίας και αρπαγής, βανδαλισμού και ιεροσυλίας. Η ατελέστατη και ιταμότατη, εναντίον της υπέρτατης τελειότητας. Το σκότος -δια του Σκώτου- εναντίον του φωτός. Στην ιστορία της ανθρωπότητας αμέτρητα είναι τα βάρβαρα εγκλήματα που στρέφονται κατά του πολιτισμού χωρών και εθνών. Και είναι όλα το ίδιο κατακριτέα και καταδικαστέα. Κανένα, όμως, δεν μπορεί να σταθεί δίπλα στη λεηλασία και τη σύληση της Ακρόπολης του Παρθενώνα, της κορωνίδας της οικουμένης, όπου στέκει το απαράμιλλο, το μοναδικό ανθρώπινο πνευματικό μεγαλείο, καθώς συναντά το θεϊκό υπέρτατο κάλλος, στη γραμμή ενός ορίζοντα όπου γη και ουρανός σμίγουν χάρις στα αιώνια σύμβολα της σοφίας, της τιμής, της αρετής, του υψηλότερου και του ιδανικού και των ηθικών αξιών.

Αυτά ακριβώς τα ιερά σύμβολα του ανθρώπου (του άνω θρώσκοντος), που τα σεβάστηκαν βάρβαροι εισβολείς και στίφη άξεστων τα θαύμασαν στέκοντας εμπρός τους με σεβασμό, έγιναν λεία λεηλασίας και αρπαγής από έναν ασύδοτο άρπαγα, που ο μεγάλος ποιητής Μπάυρον τον τοποθετεί «αιώνια ως άγαλμα να στέκεται πάνω στο βάθρο της ατιμίας».

«Πέτρα, άγαλμα να γίνεις και εσύ απατεώνα
στο βάθρο της ατιμίας ολόρθος να στέκεις στον αιώνα».
Απ’ όταν, λοιπόν, διάβασα «Την κατάρα της Αθηνάς» του Μπάυρον, στην αρχή με γέμισε χαρά και ελπίδα η μοναδική και σπουδαία ανακάλυψη. Καθώς περνούσε ο καιρός, την πρώτη χαρά ερχόταν να σκιάσει ένα βασανιστικό «γιατί;», αυτό το ποίημα-κόλαφος προς κλέφτες και κλεπταποδόχους να παραμένει άγνωστο και η γράφουσα το παρόν να είναι εκ των ελαχίστων που είχε το προνόμιο να το γνωρίσουν και να ασχοληθούν με αυτό. Τελικά, η αλήθεια, που πάντα αργοπορεί αλλά και πάντα έρχεται, με δάνεισε τη διαύγεια της διανοίας της να δω την πραγματικότητα -σκληρή πραγματικότητα- ως έχει.
Το ποίημα - «Υπερόπλο», που «ανακάλυψα» επί δύο αιώνες και πλέον, ήταν και παραμένει επιμελώς κρυμμένο σε κοινή θέα, λίγοι το γνώριζαν και πολύ λιγότεροι, σχεδόν ελάχιστοι, τολμούσαν να το γνωστοποιήσουν. Το ποίημα ενοχλεί, και ενοχλεί πολύ και πολλούς, γιατί διακατέχεται όχι από μένος αλλά από το γενναίο πάθος της αλήθειας. Και παρότι κάποιοι επιχείρησαν να το αμαυρώσουν ως εκδικητικό ξέσπασμα, απέτυχαν παταγωδώς. Πρόκειται για ένα αριστούργημα που το υπογράφει ένας από τους καλύτερους ποιητές της Αγγλίας και σίγουρα το πιο φιλελεύθερο πνεύμα της χώρας αυτής, ο οποίος έδωσε τη σύντομη ζωή του στον αγώνα κατά της τυραννίας όπου γης.
Δυστυχώς, η πολιτική της διπλωματίας και η διπλωματία της πολιτικής… και ό,τι παρασκηνιακό συνεπάγεται αυτό το «πλέγμα», ως άλλοι σύγχρονοι Έλγιν πήραν το ποίημα από το φως και το καταδίκασαν στο σκοτάδι.
Γιατί δεν διδάσκεται στα σχολεία;
Γιατί δεν προβάλλεται στα ΜΜΕ;
Γιατί δεν κυριαρχεί κατά τις «περιστασιακές διεκδικήσεις» ως ο πρώτος λόγος;
Τελικά, αυτό που ανακάλυψα δεν ήταν ένα ξεχασμένο ποίημα-θησαυρός, αλλά ένα θύμα του παρασκηνίου της πολιτικής ανοχής της εξάρτησης και σε κάποιες περιπτώσεις, γιατί όχι, της αποικιακής δουλοπρέπειας.
Μη θυμώσει ο κλέφτης…

«Οι άνθρωποι θαυμάζουν εκστατικοί τα κλεμμένα
και θα αποστρέφονται με αηδία τον κλέφτη»
Βύρων

ΤΕΡΑΣΤΙΑ Η ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ "ΑΠΟΔΡΑΣΗ" ΤΩΝ ΓΛΥΠΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ edoor-to-edoor ΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΝΕΙ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΙ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ